Liệu Delta có phải biến thể “siêu lây nhiễm” cuối cùng trong đại dịch Covid-19?

09:56 23/11

Biến thể Delta được phát hiện lần đầu tiên vào một năm trước và hiện đang thống trị trên toàn cầu. Các nhà khoa học lo ngại rằng một “siêu biến thể” SARS-CoV-2 nguy hiểm hơn có thể sẽ thay thế Delta.

Hàng tuần, một nhóm các nhà dịch tễ học ở phía Đông Bắc của Mỹ tham gia cuộc họp trực tuyến để thảo luận về những manh mối liên quan đến biến thể mới trên thế giới.

“Trước đây chúng ta có biến thể Gamma, Alpha. Nhưng hiện tại các ca mắc bệnh toàn là biến thể Delta”, William Hanage, nhà dịch tễ học tại Trường Y tế Công cộng T.H. Chan thuộc Đại học Harvard, cho biết.

Theo WHO, 99,5% số ca mắc Covid-19 giải trình tự gen hiện tại đều cho kết quả là biến thể Delta. Ảnh minh họa: AlamyTheo WHO, 99,5% số ca mắc Covid-19 giải trình
tự gen hiện tại đều cho kết quả là biến thể Delta. Ảnh minh họa: Alamy

Kể từ lần đầu tiên được phát hiện ở Ấn Độ vào tháng 12/2020, biến thể Delta nhanh chóng lan rộng ra toàn cầu. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 99,5% số ca mắc Covid-19 giải trình tự gen hiện tại đều cho kết quả là biến thể Delta.   

Trong khi các biến thể mới liên tục xuất hiện như AY.4.2 (còn gọi là Delta Plus), được các nhà khoa học ước tính có khả năng lây truyền cao hơn Delta 10-15%, nhưng nó vẫn chỉ được xem là một biến thể phụ của chủng Delta.  

Nguy cơ xuất hiện “siêu biến thể” trong tương lai

Các nhà khoa học vẫn tiếp tục xem xét dữ liệu để dự đoán diễn biến tiếp theo của đại dịch. Liệu Delta có phải là biến thể siêu lây nhiễm cuối cùng hay còn có biến thể đáng lo ngại hơn sẽ xuất hiện trong tương lai? Theo giới khoa học, đây là câu hỏi chưa có câu trả lời rõ ràng.

Các nhà khoa học đưa ra một khả năng là sau bước nhảy vọt trong trình tự di truyền khi tạo ra một loạt biến thể mới, SARS-CoV-2 sẽ đột biến từ từ và ổn định. Tuy nhiên, vẫn có khả năng virus sẽ tiếp tục đột biến và xuất hiện biến thể mới có thể kháng vaccine, dù kịch bản này được dự đoán sẽ xảy ra trong vài năm nữa.

Kịch bản khác được đưa ra là sự xuất hiện đột ngột của một biến thể hoàn toàn mới, với khả năng lây lan, độc lực và khả năng né tránh miễn dịch được xem có thể thay đổi diễn biến đại dịch. Ravi Gupta, giáo sư tại Đại học Cambridge, gọi những chủng này là “siêu biến thể” và cho rằng có 80% khả năng nó sẽ xuất hiện.

“Chúng ta có những đợt bùng phát nghiêm trọng liên quan tới biến thể Delta vào thời điểm hiện tại. Biến thể phụ Delta Plus tương đối phức tạp so với loại tôi đang nhắc tới. Mặc dù sở hữu hai đột biến từ biến thể Delta nhưng tôi nghĩ chúng không đáng lo ngại và đã không lây lan nhanh ở các quốc gia. Tuy nhiên, không thể tránh khỏi việc sẽ xuất hiện một biến thể nguy hiểm khác trong 2 năm tới, cạnh tranh với Delta và có thể vượt xa Delta”, ông Gupta nói.

Vào cuối năm 2020, các nhà dịch tễ học bắt đầu quan sát thấy các dấu hiệu của một hiện tượng được gọi là tái tổ hợp virus, trong đó các phiên bản khác nhau của SARS-CoV-2 trao đổi các đột biến và kết hợp để tạo thành một chủng hoàn toàn mới.

Giáo sư Gupta nói rằng, sự tái tổ hợp này không phổ biến nhưng nó vẫn được xem là nguồn sinh ra một biến thể mới, đặc biệt là ở những nơi có tỷ lệ tiêm chủng thấp trên thế giới. “Hiện tại Delta đang là biến thể áp đảo và kịch bản này có khả năng xảy ra thấp hơn. Tuy nhiên, chúng ta vẫn chưa phân tích dữ liệu ở nhiều nơi trên thế giới và không biết điều gì sẽ xảy ra. Vì vậy, đó vẫn là một khả năng có thể xảy ra”, ông Gupta nêu rõ.

Kịch bản thứ hai được đưa ra là sự xuất hiện của một loạt các đột biến nghiêm trọng, dẫn tới một phiên bản nguy hiểm hơn của biến thể Delta. “Trong khi các biến thể mới xuất hiện gần đây là biến thể phụ của Delta, virus có khả năng đột biến rất lớn trong tương lai. Các đột biến phức tạp hơn có thể phát triển và điều này có thể gây ra nhiều vấn đề hơn”, Gideon Schreiber, giáo sư khoa học phân tử tại Viện Khoa học Weizmann, Israel, cho biết.

Chuyên gia Gupta cảnh báo một vấn đề nghiêm trọng hơn có khả năng dẫn đến một siêu biến thể là do những nơi có tỷ lệ lây nhiễm cao. “Càng có nhiều ca mắc bệnh mỗi ngày, càng có nhiều khả năng xuất hiện một bệnh nhân X, người nhiễm mầm bệnh và tế bào T trong cơ thể họ không đủ kháng thể chống lại virus”, ông Gupta nói.

Đầu năm 2021, chuyên gia Gupta đã công bố một nghiên cứu cho thấy, quá trình trên có thể xảy ra ở những người mắc bệnh nặng đã được sử dụng huyết tương chứa kháng thể diệt virus. Do hệ thống miễn dịch của họ không thể loại bỏ virus hoàn toàn, nó đã đột biến dựa trên kháng thể đó. Các nhà khoa học cho rằng, việc sử dụng rộng rãi huyết tương chứa kháng thể để điều trị trong thời kỳ đầu của đại dịch là nguyên nhân thúc đẩy sự xuất hiện của các biến thể.

Vaccine có thể chống lại siêu biến thể?

Cho đến nay, những đột biến chính trong SARS-CoV-2 đã giúp virus tăng khả năng lây truyền. Chuyên gia Hanage giải thích rằng, một trong những lý do khiến biến thể Delta lưu hành rộng rãi là do nó phát triển rất nhanh bên trong các tế bào của con người, trước khi hệ thống miễn dịch bắt đầu hoạt động. Những người nhiễm biến thể Delta có tải lượng virus ở mũi cao gấp khoảng 1.200 lần so với người nhiễm chủng SARS-CoV-2 ban đầu.

Sự xuất hiện của biến thể Delta là kết quả của quá trình chọn lọc tự nhiên. Các biến thể mới luôn được tạo ra nhưng biến thể trụ lại được và trở nên phổ biến hơn là chủng có khả năng lây lan cho nhiều người hơn. Các chủng có thể vượt qua các kháng thể sẽ trở nên chiếm ưu thế hơn, khiến cho siêu biến thể tiếp theo có thể né tránh một phần phản ứng miễn dịch.

Tuy nhiên, đây không phải là một tin xấu. Vaccine Covid-19 được phát triển với mục đích nắm bắt được sự tiến hóa của virus, vậy nên các nhà dịch tễ học cho rằng, khó có khả năng xuất hiện một siêu biến thể có thể khiến vaccine hoàn toàn vô dụng.

Ngoài ra, các nhà khoa học đã bắt đầu phát triển vaccine Covid-19 thế hệ thứ hai. Karin Jooss, phó chủ tịch điều hành công ty dược phẩm Gritstone - công ty có vaccine Covid-19 thế hệ thứ hai đang được thử nghiệm lâm sàng giai đoạn I, cho biết, các công ty đang giải trình tự gen tất cả các biến thể hiện có nhằm tạo ra kháng thể trung hòa có thể phản ứng với các biến thể tốt hơn.

Tuy nhiên, các nhà dịch tễ học cho rằng, chỉ dựa vào vaccine để đẩy lùi đại dịch là không đủ. Giáo sư Gupta nói rằng ngay cả khi hướng tới sống chung với Covid-19, vẫn cần áp dụng một số hạn chế để ngăn chặn virus lây lan và giảm cơ hội virus đột biến.

“Hiện tại, số ca mắc bệnh rất cao nên việc ngăn ngừa các ca lây nhiễm mới sẽ tốt hơn nhiều. Nói cách khác, chúng ta cần đeo khẩu trang ở nơi công cộng và không nên tụ tập đông người”, ông Gupta nói./.

Bình luận

Tối thiểu 10 chữ Tiếng việt có dấu Không chứa liên kết

Gửi bình luận
Đang phát:
Phim truyện: Chị em nhà Đông Các T29
Thời sự trưa 16/3/2025

CHƯƠNG TRÌNH TRUYỀN HÌNH 16/03/2025

05:30Giới thiệu chương trình trong ngày
05:35Ca nhạc quốc tế
06:05Chương trình Tiếng Mường
06:20Phóng sự: Tăng cường các hoạt động nhằm bảo vệ quyền lợi của NTD
06:30Thời sự sáng
07:00Truyền hình Quân khu III
07:10Chuyên mục Kinh tế thị trường: Lương Sơn XD thương hiệu nông sản gắn với XD NTM
07:20Chương trình Thiếu nhi
07:30Chuyên mục: Tiếng nói từ các miền quê
07:45Trang địa phương huyện Kim Bôi
08:00Phim truyện: Sông phố nhà ghe T12
08:45Giới thiệu Văn bản pháp luật
08:50Chương trình Thiếu nhi
09:00Văn nghệ cuối tuần
09:30Văn hóa Hòa Bình
09:50Chuyên mục Sắc màu văn hóa
10:00Phim truyện: Con gái ông trùm T7
10:45Chương trình Tiếng Mường
11:00Phim Sitcom: Trận chiến của những bác sĩ thực tập T675
11:15Chương trình: Khát vọng sống 392
11:35Phóng sự: Nhân rộng các mô hình tiêu biểu trong lĩnh vực nông nghiệp
11:45Thời sự trưa
12:00Phim truyện: Người tuyệt vời nhất T70
12:45Giai điệu quê hương
13:15Thế giới động vật
13:40Bản tin Chính phủ
13:50Phim Sitcom: Trận chiến của những bác sĩ thực tập T674
14:05Mảnh ghép cuộc sống
14:30Có thể bạn chưa biết
14:45Chuyên mục Quốc phòng toàn dân
15:00Phim truyện: Chị em nhà Đông Các T29
15:45Thời sự chiều
16:00Bản tin thế thao
16:05Tình khúc Belero
16:35Chuyên mục Nông dân Hòa Bình: Nông dân huyện Tân Lạc đẩy mạnh chuyển đổi số
16:45Chuyên mục Cải cách hành chính: Tỉnh Hòa Bình nâng cao chất lượng dịch vụ công
17:00Tạp chí Dân tộc và phát triển
17:15Chương trình Tiếng Thái
17:30Phim truyện: Người tuyệt vời nhất T49
18:15Chương trình Thiếu nhi
18:30Tạp chí Thông tin Kinh tế
18:45Trang địa phương huyện Đà Bắc
19:00Tiếp sóng Thời sự Đài THVN
19:45Thời sự Hòa Bình tối
20:15Phóng sự: Cần tăng cường hoạt động nhằm đảm bảo ANTT tại cơ sở
20:25Phim truyện: Con gái ông trùm T16
21:15Chương trình Tiếng Thái
21:30Phim truyện: Chị em nhà Đông Các T25
22:20Tọa đàm: Giá trị di sản văn hóa Mo Mường
22:40Thời sự Hòa Bình đêm
23:05Bản tin thể thao
23:10Phim truyện: Sông phố nhà Ghe T20
23:55GTCT đêm

CHƯƠNG TRÌNH PHÁT THANH 16/03/2025

05:00Giới thiệu chương trình
05:10Chương trình Tiếng Thái
05:30Chương trình Thời sự sáng
06:00Giới thiệu nối sóng (VOV)
09:00Giới thiệu chương trình
09:03Nhịp cầu âm nhạc
09:30Chương trình phát thanh Đời sống xã hội
10:10Quà tặng cuộc sống
10:30Chương trình Tiếng Mường
11:00Chương trình Phát thanh Dòng chảy cuộc sống
11:30Chương trình Thời sự
12:00Giới thiệu nối sóng (VOV)
15:03Nhịp cầu âm nhạc
15:30Chương trình phát thanh Đời sống xã Hội
16:10Chuyên mục Số và đời sống
16:20Chuyên mục Những bông hoa giữa đời thường
16:30Chuyên mục Sự kiện và bình luận
16:40Chương trình Tiếng Thái
17:00Chương trình Thời sự chiều
17:30Chương trình Phát thanh Dòng chảy cuộc sống
18:00Chương trình Tiếng Mường
18:30Chương trình Thời sự tối
19:00Đọc truyện giúp bạn: Hồng lâu mộng
19:30Giới thiệu nối sóng (VOV)
21:30Chuyên mục Sự kiện và bình luận
21:40Chương trình tiếng Thái
22:00 Chào cuối ngày
HÒA BÌNH
Weather Hoa binh
overcast clouds
21°C
2.76m/s 42%
17/03
Weather Hoa binh
20°C
16°C
18/03
Weather Hoa binh
15°C
14°C
19/03
Weather Hoa binh
19°C
14°C