Bước ngoặt mới trên chính trường Nhật Bản khi Thủ tướng Suga có ý định từ chức

Đây là một quyết định gây bất ngờ đối với ngay cả người dân và các nhà quan sát chính trị Nhật Bản. 

Vì sao ông Suga quyết định rút lui?

Trước đó chỉ có một ngày là ngày 2/9, đương kim Thủ tướng Suga Yoshihide vẫn duy trì lập trường là sẽ trở thành ứng cử viên, đồng thời có kế hoạch tiến hành việc sắp xếp lại một số nhân sự trong Đảng bao gồm cả Tổng thư ký Toshihiro Nikai. Lý do ông đưa ra là muốn dốc sức toàn bộ cho kế hoạch phòng chống lây nhiễm của dịch Covid-19 đang có xu hướng lan rộng tại Nhật Bản.

Thể chế chính trị của Nhật Bản có những đặc trưng riêng biệt. Ngay trong nội bộ đảng LDP tồn tại nhiều nhóm khác nhau. Người mong muốn trở thành ứng cử viên Chủ tịch đảng đều phải tham khảo ý kiến, lập trường ủng hộ của các nhóm đó, cộng thêm khả năng thu phục được ủng hộ của các nghị sĩ trong quốc hội thì mới tính đến việc nên hay không nên tham gia ứng cử. Không phải nhóm nào cũng mạnh, nhưng cũng có thể chỉ cần sự ủng hộ 1 nhóm mạnh nhất, ứng cử viên đó cũng có khả năng cao đạt thắng lợi.

Chính vì vậy, ngoài lý do công khai, cũng có thể có một số lý do cá nhân khác mà ông Suga không muốn tranh cử ví dụ như muốn tập trung cơ hội cho những nhân vật trẻ hơn, có thể tạo ra “sức trẻ” trong Đảng, hay ông không muốn tiếp tục tham gia chính trường nữa bởi con đường phía trước đầy khó khăn và không mấy thuận lợi…

Theo quy định, ngày 30/9 tới, nhiệm kỳ thủ tướng 3 năm sẽ kết thúc, đồng nghĩa với việc ông Suga cũng kết thúc nhiệm kỳ 1 năm của mình. Với việc không tham gia cuộc đua thủ tướng nhiệm kỳ tới, nhất là trong bối cảnh này, ông Suga vấp phải không ít những lời chỉ trích nặng nề, nhưng  ông Suga đã cố gắng rất nhiều trong 1 năm vừa qua, làm được những điều mà không phải Thủ tướng nào cũng làm được.  

Điều gì khiến người dân Nhật Bản chưa thực sự hài lòng với chính phủ hiện tại?

Giới quan sát đánh giá, sau một năm cầm quyền, chính phủ của ông Suga được cho là đã đạt một số thành công nhất định. Tuy nhiên, hiện nay tỷ lệ ủng hộ ông bị suy giảm nghiêm trọng, chỉ còn khoảng 30%. 

Thủ tướng Suga Yoshihide nhậm chức Thủ tướng đúng lúc dịch Covid-19 hoành hành khắp thế giới, và trong Nhật Bản tình hình lây nhiễm cũng hết sức căng thẳng. Ban đầu với ý tưởng vừa chống dịch, vừa thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, ông Suga đã thực hiện kế hoạch thúc đẩy thị trường du lịch trong nước “go to travel”, và ít nhiều có kết quả. Tuy nhiên, do việc lây lan dịch bệnh vượt mức kiểm soát, buộc kế hoạch phải dừng. Dư luận cho rằng chính việc ông cho dừng kế hoạch này muộn nên khiến dịch bệnh lây lan rộng.

Bên cạnh đó, Nhật Bản là quốc gia được tiếp cận với nguồn vaccine Covid-19 sớm nhất, nhưng ban đầu tỷ lệ được tiêm chủng lại rất thấp. Trong tháng 7 và tháng 8 vừa qua, chính phủ Nhật Bản đã quyết liệt thúc đẩy tiêm chủng bằng mọi cách, nên tỷ lệ tiêm chủng đã được cải thiện rõ rệt, dự kiến tháng 11 sẽ hoàn thành việc tiêm chủng mũi 2. Điều này cũng vấp phải sự phản đối của cả các đảng đối lập và nhân dân. Nhưng  tỷ lệ người Nhật Bản không muốn tiêm chủng cũng khá cao, và không có luật nào bắt ép họ tiêm. Vậy nên, lỗi hoàn toàn không thuộc về chính phủ với người đứng đầu là Thủ tướng Suga.

Rồi việc quyết tâm tổ chức sự kiện Olympic và Paralympic Tokyo 2020 cũng không tránh khỏi chỉ trích. 

Tất cả những nguyên nhân đó làm cho tỷ lệ ủng hộ Thủ tướng Suga càng ngày càng giảm và đang ở mức thấp so với 74% ủng hộ khi ông vừa nhậm chức thủ tướng. Và việc ông không tham gia ứng cử vào chức Chủ tịch đảng LDP nhiệm kỳ tới cũng vấp phải sự phản đối của các đảng đối lập. Các đảng phái đối lập phê phán mạnh mẽ và cho rằng việc tạo ra khoảng trống chính trị trong thời điểm đại dịch Covid-19 đang lan rộng là vô trách nhiệm, gây sự bất mãn trong nhân dân…

Nhưng công bằng mà nói, Thủ tướng Suga đã làm được nhiều việc trong 1 năm qua như thúc đẩy cải cách số hóa, chế độ cho sản phụ, duy trì chính sách tăng trưởng từ thời Thủ tướng Abe Shinzo…Bộ trưởng Môi trường Nhật Bản, ông Koizumi trong một phát biểu đã rơi nước mắt khi nói về ông Suga rằng hiếm thấy có một chính phủ nào làm việc chăm chỉ như thế, và ông Suga là một người vô cùng ấm áp.

Hơn thế nữa, một vị Thủ tướng trong vòng 1 năm qua không nghỉ ngày nào, liên tục làm việc chăm chỉ, đủ thấy rằng ông đã toàn tâm toàn ý với nhiệm vụ của mình. Rất nhiều quan chức Nhật Bản đều đánh giá ông như vậy.

Các gương mặt ứng viên đáng chú ý trong cuộc đua này giành vị trí lãnh đạo LDP

Sau thông báo vừa rồi, cuộc đua giành vị trí lãnh đạo đảng Dân chủ Tự do (LDP) có lẽ đang thu hút sự chú ý của dư luận.  Với việc đảng LDP luôn giữ thế áp đảo trong Quốc hội, bất cứ ai trở thành lãnh đạo của đảng này đều chắc chắn sẽ trở thành Thủ tướng Nhật Bản.

Đến thời điểm này có thể điểm tên những ứng cử viên cho chức Chủ tịch Đảng LDP là: nguyên Trưởng Ban nghiên cứu chính sách của đảng, ông Kishida Fumio, ông Kono Taro, Bộ trưởng cải cách khiêm phụ trách tiêm chủng, ông Ishiba Shigeru, cựu Tổng thư ký đảng, Bà Takaichi Sakae-Nguyên Bộ trưởng Bộ Tổng vụ. Những ứng cử viên này đang tranh thủ sự ủng hộ của các Nhóm trong đảng, các nghị sĩ quốc hội. Trong sáng ngày hôm qua (4/9), cựu Thủ tướng Abe Shinzo đã tỏ ý ủng hộ bà Takaichi Sakae. Có lẽ trong những ngày tới sẽ dần lộ rõ ai là người có lực lượng ủng hộ áp đảo hơn.

Một trong những ứng cử viên sáng giá trong cuộc bầu cử Chủ tịch đảng lần này là ông Fumio Kishida. Nguyên Trưởng Ban nghiên cứu chính sách của đảng này cho biết, ông không thay đổi quan điểm tham gia vào cuộc bầu cử lần này và mong muốn sẽ nỗ lực hết sức để truyền tải đến từng người dân, từng đảng viên lập trường của mình.

Bà Takaichi Sakae - nguyên Bộ trưởng Bộ Tổng vụ người đang có ý muốn là ứng cử viên lần này nói rằng bà đã biết việc Thủ tướng Suga Yoshihide sẽ không tham gia vào cuộc bầu cử lần này với mong muốn nỗ lực hết sức cho kế hoạch ngăn ngừa dịch Covid-19 đang lan rộng. Do đó, bà muốn tỏ lòng kính phục với quyết định của Thủ tướng đã vì dân hơn vì bản thân mình.

Bà cũng cho biết thêm rằng quyết tâm của bà sẽ không thay đổi. Bản thân bà đã nhận được nhiều cuộc điện thoại khích lệ từ các nghị sĩ quốc hội và hy vọng sẽ có nhiều nghị sĩ nữa ủng hộ mình.

Tuy không trúng cử trong cuộc bầu cử thủ tướng năm ngoái, nhưng nguyên Tổng thư ký đảng LDP, ông Ishiba Shigeru cũng sẽ tiếp tục tham gia vào cuộc bầu cử lần này. Ông bày tỏ sự khâm phục đối với Thủ tướng Suga Yoshihide trong suốt 1 năm qua đã không nghỉ một ngày nào, toàn tâm toàn ý làm việc. Đồng thời, ông cho biết với tình hình mới, sự lựa chọn trở nên ít hơn. Vì vậy, để có thể đưa ra con đường chính xác vì đảng, vì dân, ông mong muốn sẽ thảo luận với những người đồng chí của mình và quyết định vào thời điểm cần thiết.

Bộ trưởng Tư pháp Yoko Kamikawa đánh giá cao nỗ lực của Thủ tướng trong các chính sách liên quan đến phòng chống dịch Covid-19, nhất là trong bối cảnh nhiều biến thể mới xuất hiện. Quyết định của Thủ tướng là quyết định đầy khó khăn.

Trước đó vào sáng nay (5/9), Thủ tướng Suga Yoshihide trong cuộc họp của Đảng Tự do Dân chủ (LDP) đã tuyên bố sẽ không tham gia vào cuộc bầu cử Chủ tịch đảng dự kiến diễn ra vào cuối tháng này, mặc dù vào ngày hôm qua, ông vẫn bày tỏ lập trường sẽ tham gia. Tuyên bố này, đồng nghĩa với việc Thủ tướng Suga Yoshihide khi kết thúc nhiệm kỳ Thủ tướng vào cuối tháng sẽ từ nhiệm chức Thủ tướng.

Danh sách ứng cử viên Chủ tịch Đảng Tự do Dân chủ sẽ được niêm yết vào ngày 17 và ngày 29 dự kiến sẽ tiến hành bầu cử. 

Trong những ngày qua, Chủ tịch đảng LDP cho biết sẽ thay đổi một số nhân sự trong nội bộ đảng trước khi  bầu cử diễn ra, trong đó có Tổng thư ký đảng Nikai Toshihiro. Điều này vấp phải một số phản ứng của dư luận trong và ngoài đảng.

Như vậy, đến nay, ứng cử viên sáng giá của cho chức Chủ tịch Đảng LDP là nguyên Trưởng Ban nghiên cứu chính sách, ông Kishida Fumio. Ngoài gia còn có ông Kono Taro, Bộ trưởng phụ trách tiêm chủng, ông Ishiba Shigeru, cựu Tổng thư ký đảng./.