“Vũ khí” giảm đau cho người bệnh ung thư giai đoạn cuối

Diệt hạch đám rối thân tạng là phương pháp giúp bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối giảm đau hiệu quả. Bệnh viện Hữu nghị Việt Xô là một trong những đơn vị đầu tiên áp dụng thành công phương pháp này.

Nỗi đau đớn do ung thư hành hạ

Theo bác sĩ Trịnh Tú Tâm, Trưởng Đơn vị Điện quang can thiệp và điều trị đau Bệnh viện Hữu nghị Việt - Xô, ung thư giai đoạn cuối tức là các khối u đã phát triển xâm lấn tại chỗ và di căn sang các cơ quan khác của cơ thể. Trong giai đoạn cuối của bệnh, điều ám ảnh nhất đối với bệnh nhân (BN) cũng như người nhà đó là triệu chứng đau, đã có những bệnh nhân muốn tìm đến cái chết để giải thoát khỏi cơn đau.

“Đau là một trong những triệu chứng lâm sàng phổ biến ở BN ung thư, với 50% số trường hợp tại thời điểm chẩn đoán, 65-85% trong giai đoạn tiến triển; nguyên nhân của đau là do khối u xâm lấn phá hủy các tổ chức xung quanh, các dây thần kinh. Đau do ung thư hành hạ làm cho người bệnh rối loạn giấc ngủ, giảm chất lượng cuộc sống, khiến cơ thể suy kiệt dần và dẫn tới nguy cơ tử vong sớm. Các phương pháp điều trị mới có thể kéo dài thời gian sống cho họ chứ không thể chữa khỏi hoàn toàn”, bác sĩ Tâm cho hay.

Những người mắc bệnh ung thư đều lo sợ nhất khi nhắc đến cụm từ “giai đoạn cuối”. Thường giai đoạn này, người bệnh xin về ngoại trú và cố gắng vượt qua nỗi đau đớn do ung thư hành hạ bằng những viên thuốc giảm đau. “Đa phần người bệnh ung thư giai đoạn cuối khi điều trị nội khoa không hiệu quả phải chịu những cơn đau đớn hành hạ, thậm chí họ chỉ biết nhìn đồng hồ để mong đến giờ được tiêm morphine giảm đau”, bác sĩ Tâm chia sẻ.

Các chuyên gia y tế cho rằng, kiểm soát đau là một nhu cầu bức bách của người bệnh ung thư giai đoạn cuối, nhằm giúp họ không đau trong sinh hoạt hằng ngày hoặc hạn chế đau trước khi chết.

“Dưới hướng dẫn của máy chụp cắt lớp vi tính, bác sĩ chọc kim đi vào đám rối dương (tên gọi khác của hạch thân tạng) rồi bơm 50ml cồn tuyệt đối để diệt hạch. Tác dụng giảm đau nhanh, thường giảm đau ngay sau thủ thuật và kéo dài. Đây là can thiệp tối thiểu, ít xâm lấn, không cần gây mê, hiệu quả giảm đau cao đã được các tài liệu trong và ngoài nước chứng minh”. -  Bác sĩ Trịnh Tú Tâm-  

Giảm đau hiệu quả khi diệt hạch đám rối thân tạng

Phương pháp diệt hạch đám rối thân tạng dưới hướng dẫn của cắt lớp vi tính là một phương pháp can thiệp nhẹ nhàng hơn và hiệu quả rất cao, đã được nhiều công trình nghiên cứu trên thế giới đề cập tới.

Đám rối thân tạng đóng vai trò là trung tâm chuyển tiếp đau của các tạng nằm tầng trên đại tràng ngang như tụy, dạ dày thực quản, gan, tuyến thượng thận... Do vậy khi nguyên nhân gây đau từ các tạng này, việc tiêm cồn tuyệt đối để diệt hạch thân tạng sẽ làm cắt đường dẫn truyền cảm giác đau từ các tạng về thần kinh trung ương.

“Có hai tác nhân được sử dụng trong diệt hạch vĩnh viễn là ethanol và phenol. Ethanol có tác dụng đông vón ngay lập tức lipoprotein và mucoprotein trong tế bào thần kinh của đám rối thân tạng dẫn đến tách cholesterol, phospholipid, và cerebroside từ bao myelin. Tác dụng gây tổn thương không hồi phục tế bào thần kinh và dây thần kinh dưới tác dụng của ethanol trên 50%. Vì vậy, cồn tuyệt đối từ  50-100% được sử dụng cho hủy đám rối thân tạng”, bác sĩ Tâm diễn giải.

Người nhà ông Đ.N.H, 57 tuổi, ở Tuyên Quang cho biết, phát hiện ung thư đầu tụy giai đoạn 4, di căn gan đa ổ. Các cơn đau vùng bụng dữ dội hành hạ khiến ông mất ăn mất ngủ và tiều tụy nhanh chóng. Dù đã dùng morphine 8 ống/ngày nhưng chỉ giảm đau được một thời gian ngắn. Sau 45 phút đưa sợi dây bằng đầu kim xuyên từ lưng đến hạch thân tạng, rồi tiêm cồn tuyệt đối diệt hạch, ông H. đã bắt đầu thấy những cơn đau giảm và thưa dần. Đó là điều khiến người nhà đỡ day dứt nhất trước khi ông H. qua đời.

Bs Trịnh Tú Tâm cho biết: “Khó khăn nhất khi thực hiện thủ thuật là phải kiểm soát đầu kim. Do vậy, đòi hỏi bác sĩ phải có kinh nghiệm và tay nghề vững. Dưới hướng dẫn của cắt lớp vi tính, sẽ định hướng chính xác đường đi của kim đến từng milimet, tránh làm tổn thương đến các tạng lân cận và mạch máu xung quanh”.

Diệt hạch đám rối thân tạng được chỉ định cho những BN bị đau dai dẳng vùng bụng hoặc đau lưng cục bộ do bệnh lý ác tính vùng bụng trên (tầng trên mạc treo đại tràng ngang), thất bại với các phương pháp dùng thuốc giảm đau; Ung thư tụy, gan, thực quản đoạn thấp, dạ dày, túi mật, tuyến thượng thận; Hạch di căn chèn ép vùng đám rối thân tạng; Viêm tụy cấp và mạn tính. Bên cạnh đó, với kỹ thuật tương tự, các bác sĩ có thể tiêm cồn tuyệt đối vào đám rối hạ vị nằm ở phía trước đốt sống thắt lưng thứ 4-5 để điều trị đau mạn tính đối với những BN ung thư giai đoạn cuối ở các tạng nằm trong vùng tiểu khung và tầng sinh môn như ung thư đại - trực tràng, bàng quang, tử cung, buồng trứng, tinh hoàn...

Đây được coi là một kỹ thuật mang giá trị nhân đạo lớn bởi đối với những BN ung thư giai đoạn cuối, dù họ không còn hy vọng cứu chữa thì người bệnh vẫn cần chất lượng sống tốt đến phút cuối đời./.

Lưu Hường/ Báo VOV