Gia tăng người lao động nhận bảo hiểm xã hội một lần do dịch Covid-19

Thời gian gần đây, đã có hàng trăm nghìn người đăng ký xin rút bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần do ảnh hưởng của dịch Covid-19, tập trung chủ yếu tại một số tỉnh, thành phố như Bình Dương, Đồng Nai, thành phố Hồ Chí Minh… Đa số người lao động rút BHXH 1 lần để giải quyết khó khăn trước mắt do mất việc, các chuyên gia lĩnh vực lao động cho rằng,việc người lao động rút BHXH 1 lần sẽ rất thiệt thòi về sau.

Chị Lê Thu Hương, 35 tuổi, ở Phú Thọ đang làm việc tại khu công nghiệp Bắc Thăng Long, tham gia đóng bảo hiểm xã hội được 15 năm và đang làm thủ tục để hưởng một lần. Do sắp phải nghỉ việc vì không đáp ứng được yêu cầu doanh nghiệp nên chị muốn nhận bảo hiểm xã hội một lần để có vốn mở cửa hàng kinh doanh.

“Cũng có nhiều người là muốn đóng tiếp để sau này mình lấy lương hưu về già nhưng mà thường là họ đều bắt mình phải lấy luôn. Bởi vì mình mà đứng lên đóng thì lại phải thông qua doanh nghiệp nào đấy. Em cũng không biết chỗ nào để mà trực tiếp đến đóng cả. Khi mình nghỉ, hầu như là mình phải lấy hết, khó khăn mà, mình cần một số vốn lớn, không có tiền thì mình sẽ lấy một khoản để mình chi tiêu hiện tại”, chị Hương chia sẻ.

Ông Lê Đình Quảng, Phó trưởng Ban Quan hệ lao động, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho biết, tình trạng xin nhận BHXH một lần đã diễn ra trong vài năm gần đây. Năm 2018, có gần 700.000 người lao động xin nhận BHXH một lần, đến năm 2019 đã tăng lên trên 800.000 người lao động. Đặc biệt, thời gian gần đây, do tác động của dịch Covid-19, nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong sản xuất kinh doanh, người lao động bị tạm ngừng việc hoặc mất việc làm, muốn nhận BHXH một lần tăng mạnh. Việc nhận BHXH một lần đồng nghĩa với việc rời khỏi hệ thống an sinh xã hội.

Do đó, ông Lê Đình Quảng khuyến cáo người lao động, cần cân nhắc kĩ trước khi nhận BHXH một lần:“Tình trạng người lao động xin nhận trợ cấp BHXH một lần có thể tăng rất lớn. Đây là điều mà chúng tôi rất lo lắng. Có thể nói, cũng có một số trường hợp họ gặp khó khăn thực sự cho nên họ xin nhận trợ cấp bảo hiểm xã hội một lần. Tuy nhiên, cũng nhiều trường hợp thì không hiểu rõ được cho nên vẫn làm hồ sơ xin nhận BHXH một lần. Hầu hết những trường hợp này sẽ không có đủ điều kiện để được hưởng chế độ về hưu trí sau này. Khi về già thì họ sẽ gặp rất nhiều khó khăn.”

Phân tích về những thiệt thòi nếu người lao động nhận BHXH một lần, ông Bùi Sỹ Lợi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban các vấn đề xã hội của Quốc hội cho biết, khi nhận BHXH một lần, người lao động sẽ thiệt thòi khi chưa đến tuổi nghỉ hưu đã tiêu hết tiền dưỡng già. Khi về già, không được hưởng hưu trí, họ phải phụ thuộc vào con, cháu và xã hội. Nếu không may bị bệnh, không có thẻ BHYT, họ còn phải đối mặt với nguy cơ không thể chi trả nếu mắc bệnh, từ đó phải đối mặt với tình trạng nghèo đói, trở thành gánh nặng đối với gia đình và xã hội. Vì vậy, việc cân nhắc, lựa chọn nhận BHXH một lần là điều hết sức quan trọng, không vì cái lợi trước mắt mà bỏ lỡ cơ hội được hưởng lương hưu - trợ cấp khi về già, cũng như được các hưởng chế độ bảo hiểm.

“Rất thiệt hại đóng vì nhiều lý do, khi đóng là 2,6 tháng lương trong 1 năm mà lấy thì tối đa 2 tháng, mất 0,6 tháng. Nhưng cái mất mất lớn nhất, đó là mức lương hưu khi về già, mất tiền để lo tử tuất khi chết. Thậm chí còn suất thường cho con khi chưa đủ tuổi 18 hoặc bố mẹ hết tuổi lao động. Và mất quan trọng nhất, đó là chúng ta mất đi bản chất của hệ thống an sinh xã hội mà Đảng đang hướng đến là bảo hiểm xã hội bao phủ toàn dân.”, ông Lợi cho biết.

Ông Đào Việt Ánh, Phó Tổng Giám đốc Bảo hiểm Xã hội Việt Nam cũng cho rằng, đây là vấn đề lo ngại. Đồng thời, khuyên người lao động ở lại hệ thống BHXH lâu hơn, sẽ được hưởng quyền lợi tốt hơn:“ Hưởng BHXH một lần cũng là một quyền lợi nhưng ở lại hệ thống BHXH càng lâu thì chế độ, quyền lợi. Quyền quyết định là quyền của người lao động nhưng là cơ quan thực hiện chính sách thì chúng tôi rất mong muốn người lao động tham gia lâu dài để hưởng hưu trí với chế độ dài hơi hơn”.

Thực tế, việc nhận BHXH một lần không chỉ đem lại những thiệt thòi cho người lao động mà còn tạo áp lực đối với việc bảo đảm các chính sách an sinh xã hội của Nhà nước. Do đó, nhiều chuyên gia an sinh xã hội cho rằng cần phải sửa đổi quy định được nhận BHXH một lần như hiện nay. Tuy nhiên, việc sửa đổi quy định nhận BHXH một lần cũng cần đặt trong điều kiện cải cách các yếu tố khác trong chính sách BHXH như đã được thể hiện trong đề án cải cách BHXH. Theo đó, cần cải cách chính sách BHXH linh hoạt hơn, hấp dẫn hơn, tạo điều kiện hơn; đồng thời, xây dựng cơ chế để người lao động có việc làm bền vững hơn./.