Độc đáo nhạc cụ keng loóng

09:14 04/02

Hình thức sinh hoạt văn hóa dân gian keng loóng gắn liền với sự tồn tại, phát triển của đồng bào dân tộc Thái huyện Mai Châu. Trải qua thời gian dài gắn liền với đời sống người dân, từ công cụ lao động phổ biến hàng ngày, keng loóng trở thành hình thức nghệ thuật đặc sắc nhờ tạo nên những âm hưởng giàu cảm xúc, đầy cuốn hút.

Tục lệ con trai quăng chài, con dâu keng loóng được tái hiện trong không gian lễ hội Xên Mường
 của đồng bào dân tộc Thái huyện Mai Châu.

 

Từ không gian thiêng…

Cũng như nhiều tộc người khác, người Thái Mai Châu có quan niệm tín ngưỡng vạn vật hữu linh. Trong gia đình, những dụng cụ lao động cùng các vật nuôi gia súc, gia cầm (trâu, bò, lợn, gà…) đều được coi trọng. Vào ngày Tết, họ thường làm mâm cơm cúng mời hồn các dụng cụ về ăn Tết và loóng cũng vậy.

Đồng chí Ngần Văn Tuấn, Trưởng phòng Văn hoá - Thông tin huyện Mai Châu. Bản sắc văn hóa của mỗi cộng đồng có ảnh hưởng rất lớn đến hành vi, ứng xử của mỗi cá nhân trong xã hội và đối với thiên nhiên. Keng loóng là một di sản mang tính đại diện thể hiện rõ nét bản sắc văn hóa người Thái Mai Châu. Đồng bào xem loóng như một phương tiện đưa linh hồn người đã khuất về Mường Trời. Trước đây, trong đám tang của người Thái Mai Châu, bắt buộc có tục lệ con trai cả quăng chài, con dâu keng loóng. Việc con dâu keng loóng trong tang ma đã cho thấy vai trò, ý nghĩa của keng loóng trong nghi lễ của cộng đồng và không phải tự nhiên mà họ lại keng loóng trong nhiều loại nhạc cụ dân tộc để gõ trong tang ma. Loóng có ưu thế về âm lượng, âm sắc, khoảng âm rộng. Đặc biệt, những âm hình tiết tấu mà người Thái gõ trên loóng rất đa dạng, có tính chất thúc giục, tạo cảm nhận chung khi nghe là sự lạc quan, thể hiện niềm tin, khát vọng, mong ước những điều tốt đẹp sẽ đến với người đã khuất ở trên Mường Trời.

Sinh hoạt keng loóng còn phản ánh sự đa dạng văn hóa và sáng tạo của đồng bào dân tộc Thái huyện Mai Châu. Trước đây, loóng là một dụng cụ rất quan trọng, cần thiết trong mỗi gia đình nơi đây với chức năng chính là giã lúa. Từ công cụ sản xuất nông nghiệp đơn thuần đến tính âm nhạc đặc sắc trong diễn tấu các bài của keng loóng phản ánh sâu sắc tâm tư, tình cảm, ước mơ về một cuộc sống yên bình, no đủ, hạnh phúc. Keng loóng và âm nhạc trong keng loóng đã trở thành nét đẹp trong tâm hồn, tâm thức, là ngôn ngữ giao tiếp xã hội, giao tiếp với trời đất, với thần linh… được cả cộng đồng trân trọng gìn giữ. Sinh hoạt keng loóng cùng với thời gian đã song hành, nâng đỡ, nuôi dưỡng tâm hồn, tình cảm của mỗi người trong cộng đồng bản làng và suốt quá trình hình thành, phát triển của dân tộc.

Những bậc cao niên xã Chiềng Châu khẳng định, vì vai trò quan trọng như vậy nên loóng được người Thái ứng xử cũng có nét đặc biệt, như là đi vào rừng tìm gỗ làm loóng phải chọn ngày tốt, rồi khi làm xong phải chọn ngày để kéo về. Ngày kéo loóng mới về là ngày vui của riêng gia đình nhưng cũng là niềm vui của bản làng.

Trở thành hình thức sinh hoạt cộng đồng

Cũng theo đồng chí Ngần Văn Tuấn, Trưởng phòng Văn hoá - Thông tin huyện Mai Châu, có lẽ hiếm nơi nào, dân tộc nào lại có sự sáng tạo như người Thái Mai Châu đã biết biến đồ dùng, công cụ lao động thiết yếu hàng ngày thành một loại nhạc cụ độc đáo. Hình thức biểu diễn gõ chày vào loóng được cách điệu như là điệu múa. Chày gõ vào loóng để tạo ra những âm thanh đều, vui nhộn. Mặc dù động tác đơn giản nhưng ngoài việc gõ vào loóng, những người tham gia diễn tấu còn tuân thủ các yếu tố như cơ cấu tổ chức người diễn tấu, điều kiện diễn tấu, phương thức và kỹ thuật diễn tấu, các nguyên tắc âm nhạc và bài bản. Hình thức nghệ thuật trong diễn tấu keng loóng được chắt lọc, sáng tạo, thể hiện qua những tiết tấu đa dạng, âm hưởng sinh động.

Học sinh Trường TH&THCS Pù Bin, xã Thành Sơn (Mai Châu) biểu diễn nghệ thuật múa keng loóng.
 

Có điều kiện thuận lợi về địa lý, khí hậu, môi trường để phát triển kinh tế du lịch, các giá trị văn hóa người Thái huyện Mai Châu đã tạo nên sức hút mạnh mẽ đối với du khách. Cùng với đó, nhiều đội văn nghệ được thành lập, xây dựng những chương trình biểu diễn hấp dẫn mang đậm bản sắc với đa dạng hình thức biểu diễn, như: múa, hát dân ca, thổi khèn, pí, nhảy sạp… Đặc biệt, sinh hoạt keng loóng đã được các đội văn nghệ đưa vào chương trình biểu diễn chính thức. Ngày nay, các bản làng người Thái đều có đội keng loóng. Khi biểu diễn phục vụ khách, họ thường chơi các bài truyền thống như keng loóng trong lễ cơm mới, hay bài "Ếch ăn trăng” được kết hợp thêm trống, chiêng hoặc cả múa vào keng loóng, làm cho du khách thích thú khi nghe những tiết tấu sôi nổi.

Năm 2024, sinh hoạt keng loóng của người Thái huyện Mai Châu được vinh danh di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Từ đây, niềm tự hào, ý thức bảo tồn di sản trong nhân dân càng được nhân lên. Mọi ngày vui, cuộc vui của cộng đồng, xóm bản, dịp lễ hội đều không thể thiếu sinh hoạt văn hóa keng loóng. Du khách thích thú thưởng thức và trải nghiệm điệu múa keng loóng độc đáo. Ngoài thành lập các câu lạc bộ keng loóng, ở nhiều trường học có đông con em người Thái theo học đang triển khai truyền dạy và thường xuyên tổ chức các hoạt động thực hành keng loóng nhằm phát huy giá trị, giáo dục để thấm sâu hơn tình yêu văn hóa dân tộc Thái nói chung, nhạc cụ keng loóng nói riêng trong mọi thế hệ .

Bùi Minh (Theo HBĐT)

 

Bình luận

Tối thiểu 10 chữ Tiếng việt có dấu Không chứa liên kết

Gửi bình luận
Đang phát:
Chuyên mục Pháp luật và đời sống : Tăng cường tuyên truyền PBPL trong lĩnh vực đất đai
Thời sự tối 14/2/2025

CHƯƠNG TRÌNH TRUYỀN HÌNH 15/02/2025

05:30Giới thiệu chương trình trong ngày
05:35Giai điệu quê hương
06:05Chương trình tiếng Mường
06:20Phóng sự: Mùa Xuân trên những cánh rừng tái sinh
06:30Thời sự sáng
06:55Chuyên mục Pháp luật và đời sống : Tăng cường tuyên truyền PBPL trong lĩnh vực đất đai
07:05Chuyên mục An ninh Hòa Bình
07:15Chương trình thiếu nhi
07:30Trang địa phương thành phố Hòa Bình
07:45Trang địa phương huyện Lương Sơn
08:00Phim truyện: Tình yêu ngang qua T14
08:45Giới thiệu văn bản pháp luật
08:50 Mảnh ghép cuộc sống
09:20Chương trình Tiếng Thái
09:35Chương trình Có thể bạn chưa biết
10:00Phim truyện: Bác Ba Phi T31
10:45Chương trình tiếng Mường
11:00Phim Sitcom Trận chiến của những bác sĩ thực tập T646
11:15Thể thao bốn phương
11:30Chuyên mục Quốc phòng toàn dân
11:45Thời sự trưa
12:00Phim truyện: Người tuyệt vời nhất T41
12:45Tình khúc Belero
13:15 Khám phá thế giới
13:40Chuyên mục Cải cách hành chính: Các địa phương nâng cao chất lượng công vụ
13:50Phim Sitcom Trận chiến của những bác sĩ thực tập T645
14:05Phim tài liệu: Luật sư Vũ Trọng Khánh
14:30 Chương trình tiếng Thái
14:45Chuyên mục Người cao tuổi: NCT học tập và làm theo lời Bác
15:00Phim truyện: Ánh đèn nơi thành thị T31 (Hết)
15:45Thời sự trưa
16:00Bản tin thế thao
16:05Nhịp cầu âm nhạc
16:35Vòng quanh thế giới
17:00Trang thiếu nhi
17:15Phóng sự: Tăng cường kiểm tra vật tư nông nghiệp trong SX vụ Chiêm Xuân
17:30Phim truyện: Người tuyệt vời nhất T20
18:15Ch¬ương trình thiếu nhi
18:30Chuyên mục: Tiếng nói từ các miền quê
18:45Trang địa phương huyện Kim Bôi
19:00Tiếp sóng Thời sự Đài THVN
19:45Thời sự Hòa Bình tối
20:15Chuyên mục Kinh tế thị trường: HTX nâng cao thu nhập cho thành viên và NLĐ
20:25 Phim truyện: Tết này có ba P2 – Tập 3
21:15Chương trình tiếng Mường
21:30Phim truyện: Ánh đèn nơi thành thị T27
22:10Phóng sự: Hòa Bình phát huy hiệu quả phong trào thi đua yêu nước năm 2024
22:20Khát vọng sống số 388
22:30Thời sự Hòa Bình đêm
22:55Bản tin thể thao
23:00Chương trình tiếng Thái
23:10Phim truyện: Tình yêu ngang qua T21
23:55 GTCT đêm

CHƯƠNG TRÌNH PHÁT THANH 15/02/2025

05:00Giới thiệu chương trình
05:10Chương trình Tiếng Thái
05:30Chương trình Thời sự sáng
06:00Giới thiệu nối sóng (VOV)
09:00Giới thiệu chương trình
09:03Sắc mầu văn hóa
09:30Chương trình phát thanh Đời sống xã hội
10:10Tọa đàm chương trình Phát thanh kinh tế
10:30Chương trình tiếng Mường
11:00Chương trình Phát thanh Dòng chảy cuộc sống
11:30Chương trình Thời sự
12:00Giới thiệu nối sóng (VOV)
15:03Sắc mầu văn hóa
15:30Chương trình phát thanh Đời sống xã Hội
16:10Tọa đàm chương trình Phát thanh kinh tế
16:30Diễn đàn trẻ em
16:40Chương trình Tiếng Thái
17:00Chương trình Thời sự chiều
17:30Chương trình Phát thanh Dòng chảy cuộc sống
18:00Chương trình Tiếng Mường
18:30Chương trình Thời sự tối
19:00Giao lưu VH các dân tộc
19:30Giới thiệu nối sóng (VOV)
21:30Diễn đàn vì trẻ em
21:40Quà tặng cuộc sống
22:00 Chào cuối ngày
HÒA BÌNH
Weather Hoa binh
overcast clouds
20°C
0.47m/s 89%
16/02
Weather Hoa binh
21°C
18°C
17/02
Weather Hoa binh
19°C
18°C
18/02
Weather Hoa binh
19°C
18°C