Nguy cơ cuộc chiến thương mại vượt tầm kiểm soát

Với tuyên bố của Tổng thống Donald Trump “họ đánh thuế chúng tôi bao nhiêu, chúng tôi sẽ đánh thuế lên họ bấy nhiêu” nhắm vào Liên minh châu Âu (EU), cuộc chiến thương mại bị đẩy lên một nấc mới, quyết liệt hơn. Không chỉ còn là những lời đe dọa suông, chỉ vài giờ sau khi mức thuế 25% đối với tất cả mặt hàng thép và nhôm nhập khẩu vào Mỹ có hiệu lực, ông D.Trump tuyên bố sẽ áp đặt thêm các biện pháp trừng phạt nếu EU thực hiện kế hoạch áp thuế trả đũa đối với một số hàng hóa của Mỹ vào tháng tới.

Châu Âu đã phản ứng với thuế nhôm, thép của Mỹ bằng thuế tương tự nhắm vào quần áo, rượu của Mỹ. Cụ thể, các biện pháp đối phó của EU sẽ nhằm vào hàng hóa trị giá lên đến 28 tỷ USD của Mỹ, trong đó gồm chỉ nha khoa, kim cương, áo choàng và rượu bourbon. Để đáp trả, Tổng thống Donald Trump ngay sau đó đã đe dọa đánh thuế tới 20% rượu vang, sâm panh và các loại đồ uống có cồn khác từ châu Âu. 

Bước leo thang căng thẳng với châu Âu nói trên là bằng chứng cho thấy cuộc chiến thương mại do Mỹ khởi xướng đã lan ra nhiều lĩnh vực và khu vực khác nhau trên thế giới, kéo hàng loạt nền kinh tế lớn vào vòng xoáy áp thuế trả đũa. 

Trước đó, sau khi Tổng thống Mỹ bắt đầu áp thuế nhập khẩu với sản phẩm từ Canada, Mexico và Trung Quốc, Canada ngay lập tức tung đòn thuế trả đũa. Thủ hiến tỉnh Ontario Doug Ford bất mãn đến mức dọa phụ thu 25% hoặc thậm chí dừng xuất khẩu điện sang 3 bang của Mỹ. Thông tin này khiến ông D.Trump nổi giận, dọa nâng gấp đôi thuế với nhôm, thép Canada lên 50%. Về phần mình, Canada cũng đã yêu cầu tham vấn với Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) về thuế nhôm, thép của Mỹ. Họ cáo buộc thuế này vi phạm các quy định về thương mại.

Cuộc chiến thương mại không dừng lại giữa Mỹ và Canada. Sau khi bị ông D.Trump áp thuế nhập khẩu bổ sung 10% hồi tháng 2, Trung Quốc cũng nhanh chóng áp thuế trả đũa, đồng thời siết xuất khẩu nhiều kim loại quan trọng và đưa nhiều doanh nghiệp Mỹ vào danh sách đen.

Theo nhà phân tích Mary Lovely thuộc Viện Kinh tế quốc tế Peterson, “cuộc chiến thương mại đã lan rộng sang các lĩnh vực khác”. Bà cho rằng, Tổng thống Mỹ đang coi thuế nhập khẩu là công cụ để đạt mục đích trong những vấn đề không liên quan đến thương mại, từ nhập cư, ma túy, bảo vệ thế thống trị của đồng đô-la đến đàm phán hòa bình Nga-Ukraine. 

Cuộc chiến thương mại leo thang khiến các nhà đầu tư, giám đốc điều hành và các nhà kinh tế học lo ngại. Một diễn đàn doanh nghiệp tại Mỹ mới đây cho thấy các CEO đang cắt giảm kế hoạch tuyển dụng và đầu tư. Tại một sự kiện khác của Đại học Yale tuần này, 85% CEO tham gia phản đối chính sách thương mại của ông D.Trump, 94% lo ngại lạm phát và 85% tin rằng thuế nhập khẩu sẽ chỉ phản tác dụng. Còn theo Chánh văn phòng nội các Nhật Bản Hayashi Yoshimasa, động thái của ông D.Trump có thể tác động lớn đến quan hệ kinh tế Nhật-Mỹ.

Trên CNN, Giáo sư Kent Smetters từ Trường Wharton thuộc Đại học Pennsylvania đặt câu hỏi: “Liệu việc này có thể vượt khỏi tầm kiểm soát không?”. Ông cho rằng khả năng kinh tế Mỹ rơi vào suy thoái năm nay “vẫn còn bỏ ngỏ”. Chuyên gia kinh tế hàng đầu của JP Morgan dự đoán có 40% khả năng Mỹ sẽ rơi vào suy thoái trong năm nay. Và nếu ông D.Trump làm suy yếu niềm tin vào Chính phủ Mỹ, điều đó có thể gây tổn hại lâu dài đến vị thế của quốc gia này như một điểm đến đầu tư đáng tin cậy. 

Trong khi đó, ông Simon Johnson, người đứng đầu bộ phận quản trị và kinh tế toàn cầu thuộc Học viện Công nghệ Massachusetts cho rằng: “Tổng thống đang ở trong tình thế khó khăn. Mỗi chính sách thuế hoặc lời đe dọa áp thuế đều khiến ông ấy khó khăn hơn nữa. Nếu tiếp tục theo hướng này, giá cả sẽ tăng cao và khả năng kinh tế Mỹ tăng trưởng chậm lại”. Một cuộc khảo sát của Reuters/Ipsos cho thấy, 57% người Mỹ cho rằng ông D.Trump đang hành động thái quá trong nỗ lực cải cách nền kinh tế Mỹ và 70% cho rằng các mức thuế sẽ làm cho những món hàng thông thường trở nên đắt đỏ hơn.

Hiện tại, vẫn còn quá sớm để biết cuộc chiến thương mại đang diễn ra sẽ đi đến đâu và hậu quả lên các nền kinh tế cũng như thị trường tài chính thế giới như thế nào. Nhưng dường như không khó đoán kết cục nếu cuộc chiến thương mại leo thang căng thẳng hơn, nên hiện lãnh đạo các nước vẫn chần chừ chưa hành động theo hướng “đổ thêm dầu vào lửa”, để tránh gây thêm tổn thương cho nền kinh tế.

XUÂN PHONG

Theo https://www.qdnd.vn/quoc-te/doi-song/nguy-co-cuoc-chien-thuong-mai-vuot-...