Nâng cao khả năng tự học cho học sinh

Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc nâng cao khả năng tự học, giúp học sinh thích nghi với sự thay đổi và phát triển bản thân, tiếp cận nguồn tri thức rộng lớn từ sách vở, internet và thực tiễn, thay vì chỉ giới hạn trong phạm vi bài giảng trên lớp.

Trước hết, thay đổi nhận thức là yếu tố then chốt. Từ lâu, nhiều học sinh đã quen với việc học thêm như một giải pháp để củng cố kiến thức, trong khi phụ huynh cũng coi đó là con đường duy nhất bảo đảm thành tích học tập của con em.

Việc chuyển từ tư duy phụ thuộc sang tư duy chủ động là bước khởi đầu quan trọng để hình thành thói quen tự học. Học sinh cần hiểu rằng, tri thức không chỉ đến từ giáo viên mà còn nằm ở sự chủ động khám phá, tìm tòi của chính mình. Bên cạnh đó, vai trò của giáo viên là không thể thay thế trong việc định hướng và hỗ trợ học sinh tự học.

Thay vì dạy thêm, giáo viên cần hướng dẫn phương pháp học tập khoa học, giúp học sinh biết cách ghi chép hiệu quả, phân tích, tổng hợp thông tin, đặt câu hỏi và tìm kiếm lời giải đáp. Việc thiết kế các bài tập mang tính thử thách, các dự án học tập sáng tạo sẽ giúp học sinh phát triển tư duy chủ động thay vì học vẹt, học tủ để đối phó với các kỳ thi.

Môi trường học tập cũng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến chất lượng tự học. Nhà trường cần tạo điều kiện thuận lợi bằng cách cung cấp không gian học tập phù hợp, thư viện phong phú và sự hỗ trợ từ giáo viên khi cần thiết. Gia đình cũng cần đồng hành, tạo môi trường khuyến khích con tự học thay vì áp đặt hoặc tạo áp lực điểm số.

Khi có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình, học sinh sẽ có điều kiện phát triển kỹ năng tự học một cách tự nhiên và hiệu quả. Ứng dụng công nghệ vào quá trình tự học cũng là một giải pháp hữu hiệu trong thời đại số. Các nền tảng học trực tuyến, sách điện tử, video bài giảng hay ứng dụng hỗ trợ học tập giúp học sinh tiếp cận nguồn tri thức đa dạng và phong phú. Tuy nhiên, việc sử dụng công nghệ cũng cần có định hướng rõ ràng để tránh tình trạng học sinh bị sao nhãng bởi những nội dung không liên quan. Học sinh cần biết cách tận dụng công nghệ như một công cụ hỗ trợ, chứ không phải là nguyên nhân gây mất tập trung.

Một yếu tố quan trọng khác là xây dựng thói quen và kỹ năng tự học ngay từ khi còn nhỏ. Học sinh cần được hướng dẫn cách lập kế hoạch học tập, quản lý thời gian, ghi chép hiệu quả và tự đánh giá quá trình học của mình. Nếu ngay từ cấp tiểu học và trung học cơ sở, các em đã có nền tảng tự học tốt thì khi lên cấp trung học phổ thông và đại học, khả năng tự học sẽ càng phát triển mạnh mẽ.

Cuối cùng, động lực học tập chính là yếu tố quyết định sự thành công của quá trình tự học. Nếu học sinh chỉ học vì áp lực điểm số hoặc vì sự ép buộc từ gia đình, việc tự học sẽ trở thành gánh nặng và kém hiệu quả. Ngược lại, nếu các em có mục tiêu rõ ràng, niềm đam mê khám phá tri thức và tinh thần ham học hỏi, việc tự học sẽ trở thành niềm vui, động lực phát triển bản thân.

Nâng cao khả năng tự học không chỉ giúp học sinh thích nghi với những thay đổi trong giáo dục mà còn là hành trang quan trọng để các em phát triển toàn diện trong tương lai. Khi học sinh biết cách tự học, các em không chỉ giỏi về kiến thức mà còn có khả năng tự nghiên cứu, giải quyết vấn đề và sáng tạo-những kỹ năng quan trọng trong bối cảnh hiện nay. Vì vậy, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và sự nỗ lực của bản thân học sinh để xây dựng một nền tảng học tập chủ động, bền vững và hiệu quả.

BÙI MINH TUẤN, Trường THPT Kim Liên, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An

Theo https://www.qdnd.vn/giao-duc-khoa-hoc/cac-van-de/nang-cao-kha-nang-tu-ho...