Dự án tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng: Kết nối quốc tế, giảm chi phí logistics

Thận trọng để lựa chọn công nghệ thích hợp, cùng với Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc-Nam, dự án này sẽ là tiền đề để phát triển công nghiệp đường sắt, công nghiệp hỗ trợ, góp phần giảm tai nạn giao thông, ô nhiễm môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu và góp phần bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Tổng mức đầu tư khoảng 8,3 tỷ USD, suất đầu tư khoảng 15,96 triệu USD/km

Thời gian qua, Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị đã có các nghị quyết, kết luận về chủ trương đầu tư tuyến đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng. Tại Hội nghị lần thứ 10, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã yêu cầu phấn đấu hoàn thành thủ tục và khởi công đầu tư dự án trong năm 2025; Bộ Chính trị đã thống nhất chủ trương đầu tư dự án, giao các cơ quan liên quan hoàn thiện hồ sơ trình Quốc hội khóa XV tại Kỳ họp bất thường thứ chín xem xét, quyết định thông qua chủ trương đầu tư, một số cơ chế, chính sách đặc thù để triển khai dự án.

Trên cơ sở này, Chính phủ kiến nghị chủ trương đầu tư Dự án tuyến đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng với chiều dài tuyến chính khoảng 390,9km, 3 tuyến nhánh khoảng 27,9km; điểm đầu tại vị trí kết nối ray qua biên giới giữa ga Lào Cai mới và ga Hà Khẩu Bắc (Trung Quốc), thuộc địa phận TP Lào Cai; điểm cuối tại khu bến Lạch Huyện, thuộc địa phận TP Hải Phòng. Dự án đi qua 9 địa phương (Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương, Hải Phòng) chiếm lần lượt khoảng 20% dân số, 25,4% GRDP và 25,1% khu công nghiệp cả nước. Dự án đề xuất tuyến chính tốc độ thiết kế 160km/giờ, đoạn qua khu vực đầu mối Hà Nội là 120km/giờ, các đoạn tuyến nối, tuyến nhánh, tốc độ thiết kế 80km/giờ.

Theo tính toán của Chính phủ, dự án sơ bộ sử dụng khoảng 2.632ha đất; sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 203.231 tỷ đồng (8,369 tỷ USD). Nguồn vốn được huy động gồm: Ngân sách nhà nước (Trung ương, địa phương); nguồn vốn trong nước, nguồn vốn nước ngoài (vay Chính phủ Trung Quốc) và các nguồn vốn hợp pháp khác. Về tiến độ thực hiện, dự án lập báo cáo nghiên cứu khả thi từ năm 2025, phấn đấu cơ bản hoàn thành năm 2030. Để thực hiện thành công và sớm hoàn thành dự án theo tiến độ yêu cầu, Chính phủ đề xuất áp dụng 19 cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt, trong đó 15/19 cơ chế, chính sách đã được Quốc hội cho phép áp dụng đối với dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc-Nam tại Nghị quyết số 172/2024/QH15 và đề xuất bổ sung 4 cơ chế, chính sách khác.

Theo Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Trần Hồng Minh, hướng tuyến được nghiên cứu, lựa chọn bảo đảm ngắn nhất, thẳng nhất có thể, sử dụng 3 loại kết cấu chính trên tuyến (trong đó, kết cấu cầu chiếm khoảng 29% chiều dài tuyến, hầm khoảng 7% và nền đất khoảng 64%) bảo đảm phù hợp với các quy hoạch được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Bên cạnh đó, hạn chế đi qua các khu vực nhạy cảm về môi trường tự nhiên, xã hội, đất quốc phòng; bảo đảm kết nối thuận lợi với các tuyến đường sắt khu vực đầu mối Hà Nội, đường sắt kết nối Trung Quốc.

Về suất đầu tư, Bộ trưởng Trần Hồng Minh cho biết, dự án đầu tư khoảng 15,96 triệu USD/km. Trong tờ trình gửi Chính phủ, Bộ Giao thông vận tải cũng nêu ra suất đầu tư của một số tuyến có quy mô tương tự như tuyến Boten-Vientiane (Lào) 16,77 triệu USD/km, tuyến Ngọc Khê-Mạc Hàn (Trung Quốc) 17,95 triệu USD... Tuy nhiên, việc so sánh suất đầu tư của các dự án chỉ mang tính chất tham khảo do phụ thuộc vào nhiều yếu tố như thời điểm triển khai, công nghệ, điều kiện địa hình, địa chất, thủy văn, quy mô...

Đánh giá kỹ lưỡng, cập nhật công nghệ, tránh đội vốn

Trước đó, cho ý kiến về chủ trương đầu tư Dự án tuyến đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản thống nhất về phạm vi, quy mô đầu tư, tiêu chuẩn kỹ thuật, tốc độ thiết kế như đề xuất của Chính phủ. Các ý kiến cho rằng, khi có tuyến đường sắt này, các doanh nghiệp cung ứng dịch vụ logistics sẽ có thêm giải pháp vận tải tối ưu bằng đường sắt nhằm giảm chi phí và thời gian vận chuyển hàng hóa, tăng hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp; góp phần giảm tai nạn giao thông, ô nhiễm môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo đảm quốc phòng, an ninh, tăng cường hợp tác quốc tế.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh đề nghị đánh giá kỹ lưỡng phương án tài chính, các tác động trong quá trình vận hành, khai thác của các dự án để giảm thiểu rủi ro về sau. Bởi theo tờ trình của Chính phủ, dự kiến trong 5 năm đầu tiên khai thác dự án, doanh thu dự kiến chỉ bù đắp chi phí vận hành, bảo trì, phương tiện, Nhà nước cần hỗ trợ sơ bộ khoảng 109,36 triệu USD. Ngoài ra, dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc-Nam dự kiến trong 4 năm đầu khai thác cũng sẽ phải bù lỗ khoảng 778 triệu USD. Như vậy, riêng 2 dự án này Nhà nước cần hỗ trợ sơ bộ khoảng 887,36 triệu USD.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định, dự án sẽ góp phần hoàn thiện mạng lưới giao thông đường sắt, kết nối các đô thị, khu công nghiệp lớn của vùng trung du, miền núi phía Bắc, vùng Đồng bằng sông Hồng. Tuy vậy, Chủ tịch Quốc hội lưu ý phải có phương án tối ưu về hướng tuyến, hạn chế tối đa đi qua khu dân cư và quỹ đất rừng; khảo sát, chuẩn bị kỹ việc thu hồi đất, bồi thường, tái định cư; cập nhật định mức đơn giá; công nghệ... để bảo đảm tiến độ, tránh đội vốn, tránh lạc hậu. “Các cơ quan phải tích cực, khẩn trương chuẩn bị kỹ lưỡng để giải trình rõ, thuyết phục trước Quốc hội”, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh.

VŨ DUNG

Theo https://www.qdnd.vn/kinh-te/cac-van-de/du-an-tuyen-duong-sat-lao-cai-ha-...