Lạc quan quá sớm về mức độ nguy hiểm của Omicron sẽ là “cái bẫy chết người”

Không nên coi nhẹ Omicron

Điều này dường như phù hợp với niềm tin rằng, theo thời gian mầm bệnh sẽ ít gây ra tình trạng bệnh nặng và tử vong hơn khi chúng tiến hóa để giảm gây hại cho vật chủ và đảm bảo có thể tiếp tục nhân lên.

Tuy nhiên, các nhà khoa học cảnh báo rằng ngay cả khi Omicron đã tiến hóa và có khả năng lây truyền cao hơn Delta, điều đó không có nghĩa là nó sẽ ít gây chết người hơn và không nên coi nhẹ biến thể mới này cho đến khi có thêm thông tin.

Tới nay, biến thể Omicron đã lan tới khoảng 50 quốc gia và vùng lãnh thổ. Ảnh minh họa: SCMP

Tính đến ngày 4/12, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết chưa ghi nhận ca tử vong nào do biến thể Omicron. Hai chuyên gia y tế đến từ Nam Phi, nơi lần đầu tiên phát hiện ra biến thể Omicron, lưu ý rằng các bệnh nhân nhiễm biến thể mới xuất hiện các triệu chứng nhẹ.  

WHO cho biết, sẽ mất nhiều tuần để xác định liệu biến thể Omicron có gây ra tình trạng bệnh nặng hay không. Các nghiên cứu sơ bộ cho thấy, Omicron có khả năng tái nhiễm cao gấp 3 lần so với các biến thể trước đây như Beta và Delta.

Nhiều bệnh nhân nhiễm SARS-CoV-2 không có triệu chứng hoặc chỉ có triệu chứng nhẹ. Đối với những ca mắc bệnh nghiêm trọng, thời điểm từ lúc mắc bệnh đến lúc tử vong có thể kéo dài vài tuần, nghĩa là virus có nhiều thời gian để lan rộng.

“Điều bất thường là loại virus này thực hiện hầu hết quá trình nhân lên trước khi bệnh nhân xuất hiện triệu chứng. Tình huống triệu chứng nhẹ hơn nhưng virus dễ lây lan hơn là chưa hợp lý. Các triệu chứng có thể nhẹ hơn nhưng virus vẫn sẽ gây ra tỷ lệ tử vong cao hơn so với bệnh cúm, vì vậy nó vẫn rất nghiêm trọng”, Giáo sư Nigel McMillan, đồng giám đốc Trung tâm Y học Tế bào và gen Griffith tại Đại học Griffith (Australia), cho biết. Ông McMillan nói việc cho rằng biến thể Omicron ít nguy hiểm hơn chưa được chứng minh và còn quá sớm để kết luận điều này.

Virus đột biến khi chúng tự tái tạo để xâm nhập vào tế bào của vật chủ để tồn tại. Trong khi nhiều đột biến không gây ảnh hưởng đến virus, một số đột biến có thể giúp virus sinh sản và lây lan tốt hơn.

Virus RNA, bao gồm chủng coronavirus, có tốc độ đột biến nhanh và sẽ không có gì ngạc nhiên nếu xuất hiện một biến thể có độc lực cao và dễ lây truyền hơn Delta.

“Nhiều người cho rằng, theo thời gian, quá trình tiến hóa sẽ chọn lọc một loại virus ít gây hại cho vật chủ hơn, nhưng điều này không thực sự chính xác. Mức độ độc lực của virus khi tiến hóa phụ thuộc vào sự tương tác của nhiều yếu tố khác nhau”, Jeffrey Joy, phó giáo sư tại Đại học British Columbia, cho biết.

Biến thể Omicron có hơn 20 đột biến ở protein gai, loại protein kiểm soát sự xâm nhập của các tế bào của vật chủ và gây lây nhiễm, trong khi biến thể Delta hiện đang áp đảo trên toàn cầu có 10 đột biến ở protein gai và biến thể Alpha có 4 đột biến.

Biến thể sở hữu số lượng đột biến lớn không nhất thiết sẽ có khả năng lây truyền cao hơn hoặc né tránh miễn dịch mạnh hơn, nhưng các nhà khoa học đang nỗ lực tìm hiểu về mức độ bảo vệ của các loại vaccine hiện tại trước biến thể Omicron.

Omicron sẽ “soán ngôi” Delta hay chỉ “thoáng qua”?

Việc tìm hiểu các đặc tính của Omicron sẽ mất nhiều thời gian nhưng kết quả sẽ cung cấp manh mối về cách biến thể này sẽ định hình diễn biến của đại dịch Covid-19.

Một trong những kịch bản xấu nhất là Omicron sẽ thay thế Delta và trở thành biến thể áp đảo trên thế giới. Mặt khác, Omicron có thể chỉ là một biến thể “thoáng qua” giống như Beta, biến thể đáng lo ngại được phát hiện lần đầu tiên vào tháng 10/2020. Biến thể Beta gây ra tình trạng bệnh nghiêm trọng hơn và khả năng né tránh hệ miễn dịch mạnh hơn nhưng nó không lây lan rộng ở hầu hết các khu vực và dự kiến sẽ biến mất theo thời gian.

Các chuyên gia y tế nhận định rằng, Omicron sẽ không phải là biến thể cuối cùng và con người có thể chứng kiến những biến thể nguy hiểm hơn trong tương lai.

Christopher Brooke, nhà virus học và phó giáo sư vi sinh vật học tại Đại học Illinois Urbana-Champaign, cho biết, “có khả năng chúng ta sẽ thấy một biến thể có khả năng lây truyền cao hơn Delta xuất hiện”.

“Không thể đưa ra bất kỳ dự đoán nào về mức độ độc lực của virus theo thời gian, nhưng khi nhiều người có khả năng miễn dịch nhờ tiêm chủng hoặc do từng mắc bệnh, thì nguy cơ mắc bệnh nghiêm trọng, nhập viện hoặc tử vong sẽ thấp hơn ngay cả khi độc lực vốn có của virus thay đổi”, ông Brooke nói.

Tuy nhiên, ngay cả khi một biến thể dễ lây truyền hơn Delta xuất hiện, hoặc có nguy cơ gây ra nhiều ca bệnh nặng và tử vong hơn, vẫn có biện pháp để kiểm soát sự lây lan của dịch bệnh.

Ông Brooke cho biết, tiêm chủng sẽ giúp giảm nguy cơ mắc bệnh nặng và tử vong do Covid-19.

Một số nhà sản xuất vaccine đang nghiên cứu hiệu quả của vaccine trước biến thể Omicron và xem xét có cần cập nhật vaccine hay không.

Tới nay, hơn 42,7% dân số thế giới đã được tiêm chủng đầy đủ, nhưng chủ yếu là người dân ở các nước giàu.

Châu Phi, nơi biến thể Omicron được phát hiện lần đầu tiên vào cuối tháng 11 vừa qua, mới chỉ tiêm chủng đầy đủ cho gần 8% dân số. WHO đặt mục tiêu tiêm chủng cho 70% dân số toàn cầu vào cuối năm 2022.

Chuyên gia Joy cho biết, tỷ lệ tiêm chủng cao chắc chắn sẽ giúp ích trong cuộc chiến chống Covid-19. “Cần tập trung vào việc tăng tỷ lệ tiêm chủng ở các nước khó khăn vì điều này sẽ giúp ngăn ngừa sự xuất hiện của các biến thể mới trong tương lai”, ông Joy nói./.