Nhà giáo càng phải thanh liêm

Ngoài nói về sự biết ơn, kính trọng người thầy, câu ca dao còn chứa đựng hàm ý: Cũng như cái cầu kiều, giáo dục phải là cả một quá trình đẹp, sang trọng, tinh tế. Đó là minh triết dân gian nói về nghề dạy người cao quý phải đặt trong môi trường trong sáng, nhân văn, tránh xa cái phàm tục.
Để nhắc người thầy phải giữ chữ “liêm”, trọng danh dự, không tham lam, hết mình vì người, vì nghề, làm gương mẫu mực cho trò noi theo, Khổng Tử-vị “vạn thế sư biểu” của giáo dục phương Đông, suốt đời theo đuổi thuyết chính danh luôn yêu cầu thầy trò phải “tu thân” (sửa mình) để “thầy ra thầy, trò ra trò”.

Ngoài truyền đạt tri thức, thầy phải rèn luyện phẩm chất, đạo đức mẫu mực. Ngoài sự chăm chỉ, chịu khó học hành, trò phải tuân theo “lễ” tức những quy phạm ứng xử tốt đẹp với thầy, gia đình, xã hội.

Tiếp thu những quan niệm trên, triết học giáo dục hiện đại nhấn mạnh đến việc muốn có sản phẩm giáo dục tốt, trước hết phải tạo ra môi trường giáo dục tốt đẹp.

Mục tiêu giáo dục không chỉ dạy cách lao động, kiếm sống, mà còn hướng tâm hồn trò vươn đến các giá trị chân, thiện, mỹ. Người thầy giỏi là người truyền đạt kiến thức bằng con tim chứ không phải chỉ từ sách vở. Tức đề cao tấm lòng, tâm huyết, phương pháp, đặc biệt là biết cách truyền cảm hứng.

Với trò, khi đã coi thầy là tấm gương, là thần tượng thì nguồn cảm hứng từ thầy sẽ khơi gợi, kích hoạt cảm hứng ở trò (nhất là học trò bậc phổ thông) một cách mạnh mẽ, hiệu quả. Cảm hứng nhân lên cảm hứng. Người trò sẽ vượt qua mọi cửa ải khó khăn để tự mình chiếm lĩnh đỉnh cao tri thức. Chỉ nhờ vậy, tinh thần dân chủ trong học tập mới được phát huy cao nhất. Người thầy giỏi lại tự hào có nhiều trò vượt lên trên mình.

Soi những điều mang tính nguyên lý trên vào việc dạy thêm để thu tiền gây bức xúc dư luận thời gian qua là vi phạm điều chuẩn mực của giáo dục. Một là, giáo viên dạy rồi thu tiền của học sinh tức đã mang tính trục lợi (vi phạm về pháp lý), quan hệ thầy-trò bị thay thế bằng quan hệ thị trường, kẻ bán người mua. 

Hai là, dạy thêm nhiều tất yếu tạo ra áp lực không tốt cho trò. Chương trình đã nặng, môn nào cũng yêu cầu học thêm, trò lấy đâu ra thời gian, tâm sức để tiếp thu, từ đó vô tình tước đi ở trò những suy tư hồn nhiên, những trò chơi hữu ích, việc rèn luyện thân thể. 

Ba là, “bệnh thành tích” sẽ ngày càng nặng thêm, vì phụ huynh muốn con điểm cao lại phải nhờ thầy dạy thêm; nhà trường muốn học sinh điểm cao nên đầu tư thời gian dạy thêm nhiều môn học, trong khi điểm số không hẳn phản ánh năng lực thực chất của học sinh.

Vì những lẽ đó, có thể khẳng định Thông tư số 29/2024/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo (có hiệu lực từ ngày 14-2-2025) quy định giáo viên không được dạy thêm có thu tiền của học sinh đang trực tiếp giảng dạy, là hoàn toàn đúng đắn từ mọi góc độ: Nguyên lý giáo dục, chân lý lịch sử (trong quá khứ, ở hầu hết nền giáo dục, nghề dạy học đều mang tính vô tư, trong sáng), pháp lý và đạo lý.

Để nâng cao chất lượng giáo dục, điều căn cốt là ở người thầy-chủ thể giáo dục, cần tâm huyết hơn nữa, miệt mài tìm ra những cách truyền thụ phù hợp với từng đối tượng học sinh, đặc biệt là kiến tạo, trao truyền niềm cảm hứng, tinh thần, phương pháp tự học cho học sinh một cách hiệu quả. Vì thời đại “4.0”, việc tự học suốt đời của mỗi người là giải pháp hữu hiệu để không bị tụt hậu, đào thải trước "đại dương kiến thức" mênh mông của nhân loại.
THANH MAI

Theo https://www.qdnd.vn/giao-duc-khoa-hoc/cac-van-de/nha-giao-cang-phai-than...